1. Ngành Kiểm toán độc lập Việt Nam năm 2014 tiếp tục phát triển, mặc dù tình hình kinh tế trong nước đã có những khởi sắc, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn do tác động của khủng hoảng tài chính quốc tế và do những hạn chế vốn có của nền kinh tế. Năm 2014, ngành Kiểm toán độc lập (KTĐL) của Việt Nam đã có những bước phát triển đáng kể về số lượng và quy mô công ty cũng như năng lực chuyên môn và chất lượng dịch vụ. Quy mô của các doanh nghiệp kiểm toán trong năm 2014 đã có sự chuyển biến so với năm 2013, cụ thể: mỗi DNKT đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm toán có ít nhất 05 KTV được cấp GCNĐKHNTK, vốn pháp định đối với công ty TNHH có từ 2 thành viên trở lên là 3 tỷ đồng trở lên, trong đó trên 50% vốn điều lệ phải thuộc về các KTV hành nghề. Tính đến ngày 31/12/2014, có 141 doanh nghiệp kiểm toán được Bộ Tài chính cấp GCN đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm toán trong đó có 05 công ty 100% vốn nước ngoài (EY, PwC, KPMG, Grant Thornton, HSK); 135 công ty TNHH có từ 2 thành viên trở lên, 01 công ty hợp danh (CPA Việt Nam). 43 doanh nghiệp kiểm toán được UBCKNN chấp thuận đủ điều kiện kiểm toán cho tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán năm 2014. 39 doanh nghiệp kiểm toán đăng ký và được Bộ Tài chính chấp thuận thực hiện kiểm toán cho đơn vị có lợi ích công chúng khác. Tính đến hết 31/12/2014, trong số 3112 người được cấp chứng chỉ KTV, có 1520 KTV được Bộ Tài chính cấp GCNĐKHN.

2. Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam do Bộ Tài chính ban hành tại Thông tư số 214/2012/TT-BTC thay thế cho 37 chuẩn mực kiểm toán Việt Nam do Bộ Tài chính ban hành từ năm 1999 đến năm 2005, chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2014. Như vậy, các doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam, kiểm toán viên hành nghề và các tổ chức, cá nhân có liên quan chính thức phải áp dụng các quy định theo 37 chuẩn mực kiểm toán Việt Nam ban hành theo thông tư này trong quá trình cung cấp dịch vụ kiểm toán độc lập tại Việt Nam. 37 chuẩn mực kiểm toán này do VACPA chủ trì tổ chức soạn thảo và được sự phối hợp với các chuyên gia từ Vụ Chế độ Kế toán và Kiểm toán Bộ Tài chính, các công ty kiểm toán soạn thảo theo chuẩn mực kiểm toán quốc tế.

3. Hệ thống pháp luật về kiểm toán độc lập tiếp tục được hoàn thiện bằng quy định về kiểm toán độc lập đối với đơn vị có lợi ích công chúng và kiểm soát chất lượng dịch vụ kiểm toán. Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 183/2013/TT-BTC có hiệu lực thi hành kể từ ngày 18/01/2014 thay thế Quyết định số 89/2007/QĐ-BTC ngày 24/10/2007 về việc ban hành Quy chế lựa chọn doanh nghiệp kiểm toán được chấp thuận kiểm toán cho tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán. Đây là một quy định có tác động đáng kể đến các doanh nghiệp kiểm toán có quy mô vừa và nhỏ tại Việt Nam khi muốn cung cấp dịch vụ cho các đơn vị có lợi ích công chúng vì theo quy định của Thông tư, doanh nghiệp cần đáp ứng sự gia tăng về số lượng tối thiểu khách hàng là các đơn vị có lợi ích công chúng với lộ trình tăng dần từ kỳ chấp thuận cho năm 2014 đến kỳ chấp thuận cho năm 2016. Để thực hiện tuân thủ các quy định của Thông tư này, các doanh nghiệp kiểm toán vừa và nhỏ sẽ phải tìm ra được cách thức phù hợp để nâng quy mô của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian không dài. Đây thực sự là một thách thức lớn.

Ngày 23/10/2014, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 157/2014/TT-BTC thay thế cho Quyết định 32/2007/QĐ-BTC có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký ban hành. Thông tư quy định rõ trách nhiệm chủ trì của cơ quan quản lý nhà nước là Bộ Tài chính trong việc tổ chức kiểm tra chất lượng dịch vụ của các công ty kiểm toán (thay vì VACPA chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính theo quy định tại Quyết định 32/2007/QĐ-BTC). Thông tư này cũng xác định trách nhiệm của Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán (VACPA) trong việc kiểm soát chất lượng các dịch vụ do hội viên cung cấp. Điều này đòi hỏi VACPA phải thay đổi về tư duy nhận thức, đổi mới phương thức hoạt động để đưa hoạt động KSCL dịch vụ kiểm toán của Việt Nam đi theo hướng của quốc tế, Hội luôn phải theo sát Hội viên, nắm bắt nhu cầu của Hội viên, kịp thời hỗ trợ Hội viên khắc phục những hạn chế yếu kém để nâng cao chất lượng dịch vụ, nâng cao hơn nữa vai trò và trách nhiệm của tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán.

4. VACPA đón nhận cờ thi đua của Bộ Tài chính. Ngày 23/5/2014, Lễ khen thưởng Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) và các Hội viên tập thể, Hội viên cá nhân VACPA đã được diễn ra trang trọng tại Hà Nội. Tới tham dự lễ trao khen thưởng, có sự hiện diện của GS.Viện sĩ Đặng Vũ Minh – Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), ông Nguyễn Hùng Minh – Vụ trưởng Vụ Thi đua Khen thưởng, Bộ Tài chính, đại diện lãnh đạo một số Hội nghề nghiệp trong nước và quốc tế, các Ông/Bà Ủy viên Ban Chấp hành VACPA và đông đủ các Hội viên VACPA. Ông Nguyễn Văn Hòa – Phó Vụ trưởng Vụ Thi đua Khen thưởng đã lên công bố Quyết định tặng “Cờ thi đua của Bộ Tài chính” cho VACPA, là 1 trong 23 đơn vị đã có thành tích tiêu biểu, xuất sắc, dẫn đầu phong trào thi đua ngành tài chính năm 2013 và 04 danh hiệu “Tập thể lao động xuất sắc” cho 04 đơn vị thuộc VACPA, gồm Văn phòng VACPA, Trung tâm nghiên cứu và tư vấn kiểm toán viên, Văn phòng VACPA tại Tp. Hồ Chí Minh, Phòng chuyên môn thuộc VP VACPA Hà Nội. Có thể nói, VACPA cũng như các Hội viên tập thể, Hội viên cá nhân đã ngày càng quan tâm nhiều hơn tới công tác thi đua, khen thưởng và luôn phấn đấu để đóng góp nhiều hơn nữa cho các hoạt động của Hội, của sự nghiệp phát triển nghề nghiệp kế toán, kiểm toán Việt Nam.

5. VACPA đã trở thành một Hội nghề nghiệp chuyên nghiệp độc lập với phạm vi hoạt động trong toàn quốc có tư cách pháp nhân đầy đủ để tham gia với các Hội nghề nghiệp và các tổ chức quốc tế. Qua gần 10 năm phát triển và xây dựng Hội theo mô hình của tổ chức nghề nghiệp quốc tế, VACPA đã chứng minh được sự trưởng thành và vị thế độc lập của Hội tại Việt Nam và trong khu vực thông qua kết quả hoạt động và quy mô phát triển của Hội. Cùng với sự phát triển của ngành kiểm toán độc lập, VACPA đã và đang dần khẳng định vị trí và vai trò của tổ chức nghề nghiệp đại diện cho kiểm toán viên Việt Nam. Được sự ủng hộ và chấp thuận của Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính và sự thỏa thuận với Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (VAA), từ ngày 1/8/2014, VACPA đã chính thức không tham gia Hội thành viên của VAA. VACPA khẳng định tiếp tục hợp tác với VAA vì lợi ích chung của sự phát triển nghề nghiệp kế toán và kiểm toán ở Việt Nam.

6. VACPA lần đầu tiên thực hiện tự đánh giá mức độ phát triển của Hội sau gần 10 năm hoạt động theo mô hình Maturity của Liên đoàn Kế toán Châu Á Thái Bình Dương (CAPA) tại Hội nghị của CAPA tại Hà Nội ngày 14-15/8/2014 với các tiêu chí của tổ chức nghề nghiệp kế toán và kiểm toán quốc tế. Báo cáo tự đánh giá của VACPA đã được tất cả các thành viên của Ban lãnh đạo CAPA và PAODC đánh giá rất cao do có sự chuẩn bị kỹ lưỡng theo 4 tiêu chí và 16 chỉ tiêu thể hiện kết quả thành công của mô hình. CAPA đánh giá cao sự phát triển nhanh chóng của VACPA và xác nhận VACPA là Hội nghề nghiệp chuyên nghiệp, độc lập và phát triển theo đúng thông lệ quốc tế. Nội dung các mặt hoạt động của Hội đạt ở mức khá tốt so với thông lệ quốc tế và tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam. CAPA khẳng định sẵn sàng tiếp tục ủng hộ VACPA thực hiện chiến lược trong thời gian tới và ủng hộ việc VACPA gia nhập làm thành viên của Liên đoàn Kế toán Quốc tế (IFAC). Báo cáo tự đánh giá của VACPA trong quá trình dự thảo đã được từng thành viên BCH tham gia ý kiến và Ban chấp hành VACPA đã thống nhất về quan điểm, nội dung tiêu chí và mức độ phát triển đạt được của từng tiêu chí, đồng thời xác định được các mặt còn hạn chế và kế hoạch hành động để nâng cao chất lượng hoạt động Hội trong vòng 5 năm tới.

7. VACPA Tennis Cup 2014 là năm đầu tiên VACPA tổ chức giải tranh cúp VACPA Tennis Cup toàn quốc sau Giải tại Khu vực phía Bắc và phía Nam kể từ năm 2009. Giải đã diễn ra từ ngày 18/10 đến 25/10/2014. Đây là giải thi đấu thể thao hàng năm VACPA tổ chức cho các hội viên để nâng cao tinh thần đoàn kết và giao lưu giữa các Hội viên và nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của Hội viên. Giải “VACPA TENNIS 2014” đã thu hút 34 vận động viên của 13 công ty kiểm toán tại Hà Nội và đối tác của Hội là Học viện Tài chính, 24 vận động viên từ 12 công ty kiểm toán tại Tp. HCM với 4 vòng thi đấu: Vòng loại, tứ kết, bán kết và chung kết. Các tay vợt mùa giải năm nay được đánh giá chất lượng cao hơn so với các mùa giải trước. Giải “VACPA TENNIS CUP 2014” có điểm đặc biệt khác với mọi năm trước đây, thể theo nguyện vọng của Hội viên, Ban Tổ chức đã quyết định tổ chức thi đấu chung kết hai miền tìm ra quán quân Nhất, Nhì, Ba cả nước. Tham gia Vòng Chung kết gồm 8 cặp đôi là các tay vợt xuất sắc đã trải qua nhiều trận đấu kịch tính nghẹt thở qua từng séc đấu tại giải khu vực. Tại trận đấu Vòng chung kết sau các séc đấu căng thẳng, giằng co tỷ số cặp đôi Khuất Việt Anh – Bùi Tiến Minh (EY) đã dành chiến thắng vô định cả nước rất thuyết phục với kết quả 11 – 9.

8. Kỳ thi Kiểm toán viên và Kế toán viên hành nghề năm 2014 đã được tổ chức thành công tốt đẹp tại Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh từ ngày 31/10 đến hết ngày 4/11/2014. Năm 2014, số lượng đăng ký dự thi trong cả nước là 1.744 người, tăng 7,8% so với năm 2013. Trong đó đăng ký thi tại Hà Nội là 811 người, tại Tp.Hồ Chí Minh là 938 người. Chứng chỉ kiểm toán viên và chứng chỉ hành nghề kế toán này hết sức có ý nghĩa với những người hành nghề kế toán, kiểm toán. Chứng chỉ là giấy thông hành nghề nghiệp để kế toán viên, kiểm toán viên hành nghề được xã hội thừa nhận về năng lực chuyên môn và là bước khởi đầu để tiến tới được các tổ chức nghề nghiệp quốc tế công nhận trong tương lai.

9. Hội đồng Thẩm định của Bộ Tài chính đã họp vào ngày 25/11/2014 và thông qua dự thảo 10 chuẩn mực kiểm toán (đợt 2) để chuẩn bị ban hành vào Quý 1 năm 2015. 10 chuẩn mực kiểm toán này là sản phẩm trí tuệ của tập thể với sự phối hợp giữa VACPA và các chuyên gia của Bộ Tài chính, của các công ty kiểm toán, nhất là các công ty Big4 trong cả năm 2014. Việc hoàn thiện và ban hành 10 chuẩn mực này sẽ là một bước tiến quan trọng đưa hoạt động kiểm toán độc lập của Việt Nam tiến dần tới việc cập nhật hoàn toàn với các chuẩn mực nghề nghiệp của quốc tế.

10. VACPA đã chính thức nộp hồ sơ xin gia nhập làm tổ chức thành viên của Liên đoàn Kế toán Quốc tế (IFAC) ngày 18/12/2014. VACPA đã nhận được sự ủng hộ của Bộ Trưởng Bộ Tài chính việc VACPA gia nhập IFAC thông qua Thư của Bộ Trưởng gửi IFAC ngày 5/11/2014./.

HỘI KIỂM TOÁN VIÊN HÀNH NGHỀ VIỆT NAM